Uwaga słuchowa, czyli różnica między słyszeniem, a słuchaniem
Czy nasz mózg słyszy to samo, co ucho? A może słyszy za dużo, albo w ogóle nie słucha? Czy można słyszeć lecz nie słuchać? Jaki związek ma ucho z rozwojem psycho-motorycznym człowieka?
Prof. Alfred Tomatis, francuski otolaryngolog i foniatra, od lat 40-tych XX w. prowadził badania nad funkcją narządu słuchu. Badał związek pomiędzy słuchem, głosem, mową, a językiem. W efekcie swoich badań zauważył podstawową różnicę między słyszeniem a słuchaniem i opisał to zjawisko jako uwagę słuchową. Słyszenie bowiem oznacza bierny odbiór dźwięku. Słuchanie natomiast polega na selekcji informacji sensorycznych w celu nadania im sensu.
Słyszenie, a słuchanie
- Słyszenie jest procesem biernym, uzależnionym od stanu naszego narządu słuchu. Najczęściej stosowanym badaniem stwierdzającym czy pacjent słyszy jest badanie audiometryczne. Stwierdza ono czy narząd słuchu funkcjonuje prawidłowo, czy nie jest uszkodzony i czy nie ma problemów ze słyszeniem pewnych dźwięków, tzn. czy nie ma ubytku słuchu. W przypadku organicznych uszkodzeń słuchu nie jest możliwe odtworzenie fizjologicznych mechanizmów słyszenia! Jednak mimo prawidłowego wyniku badania słuchu, niektóre osoby mogą mieć problemy ze słuchaniem. Mogą słyszeć lecz nie słuchać.
- Słuchanie jest procesem czynnym. To umiejętność świadomego odbierania dźwięków i czerpania z nich informacji. Słuchanie, czyli uwaga słuchowa wymaga skupienia się, koncentracji na docierających dźwiękach. Słuchanie jest umiejętnością, która rozwija się przez całe życie człowieka. Według profesora A. Tomatisa słuchanie jest wyrazem chęci komunikowania się z otoczeniem, otwarciem się na świat zewnętrzny. Nawet osoby ze znakomitym słuchem mogą mieć problemy z uwagą słuchową, przez co mogą być podejrzewane są o niedosłuch.
Po co nam uwaga słuchowa?
Uwaga słuchowa to umiejętność świadomego słuchania. Wpływa na to, jak postrzegamy otaczający nas świat i w jaki sposób komunikujemy się z nim. Odgrywa również kluczową rolę w rozwoju mowy, a także w procesie uczenia się. Uwaga słuchowa polega na przyswajaniu istotnych informacji i odsiewaniu tych nieistotnych, jest więc swego rodzaju filtrem. Taki filtr pozwala nam prawidłowo funkcjonować i dostosować się do okoliczności.
Osoby z zaburzeniami uwagi słuchowej atakowane są nadmiarem niepotrzebnych bodźców dźwiękowych. Nie potrafią się skupić i wyłowić z natłoku dźwięków tego, co istotne. W skrajnych przypadkach czują się atakowane przez dźwięki i reagują obronnie, zamykając całkowicie kanał komunikacji z otoczeniem. Taka osoba może sprawiać wrażenie niedosłyszącej.
Zaburzenia uwagi słuchowej
Zaburzenia uwagi słuchowej prowadzą do wielu nieprawidłowości w rozwoju dziecka. Ich właściwe zdiagnozowanie i odpowiednio przeprowadzona terapia mogą odwrócić ich skutki na każdym etapie życia. Czytaj więcej o zaburzeniach uwagi słuchowej >.
Fot. Studio Grand Web / AdobeStock