Metoda prof. A.Tomatisa, pomimo że nie powstała w celu leczenia autyzmu, sprawdza się również w tej dziedzinie. W przypadku 60% dzieci autystycznych poddanych tej terapii, uzyskano pozytywne rezultaty.
Rola treningu Tomatisa w leczeniu autyzmu
Trening słuchowy Tomatisa nie leczy autyzmu, jednak w połączeniu z innymi terapiami, w pozytywny sposób wpływa na życie dziecka. Profesor A. Tomatis wykazał, że w przypadku autyzmu ucho i jego funkcje odgrywają niezwykle ważną rolę. Przedsionek, będący częścią ucha środkowego, kontroluje równowagę, koordynację oraz napięcie mięśniowe. Pod jego kontrolą znajdują się wszystkie mięśnie ciała, łącznie z mięśniami gałki ocznej. Jednym z zadań treningu jest stabilizacja przedsionka ucha środkowego i odbudowanie zdolności komunikacji.
Przedsionek ucha ma też wpływ na mowę. Dzieci które nie mówią, pod wpływem stymulacji często zaczynają wydawać dźwięki. Celem treningu słuchowego jest rozwinięcie lub odbudowanie komunikacji, w przypadku kiedy została ona utracona lub osłabiona.
Dowiedz się więcej na czym polega metoda Tomatisa >.
Uwaga słuchowa kluczem do komunikacji
Jak wiadomo ucho odpowiedzialne jest nie tylko za słyszenie, ale również za słuchanie. Słyszenie jest procesem biernym, a słuchanie – aktywnym, wymagającym świadomego dążenia do prawidłowego wykorzystania organu uszu, co opisywane jest jako uwaga słuchowa. Odbudowanie świadomej potrzeby słuchania jest kluczem do odtworzenia komunikacji ze światem zewnętrznym i z samym SOBĄ.
Mowa i słuch nierozerwalnie związane
Wraz z potrzebą słuchania idzie potrzeba mówienia i komunikowania się. Potrzeba wykorzystania głosu nie różni się od potrzeby wykorzystania ucha – również pomiędzy nimi istnieje zależność psychologiczna. Prof. Tomatis udowodnił, że aby wytworzyć dźwięk, musimy go najpierw usłyszeć. Oznacza to, że ucho kontroluje głos.
Prof. Tomatis zauważył również, że możemy wydobywać dźwięki tylko wtedy, kiedy je dobrze słyszymy. Stąd percepcja własnej mowy, czyli słuchanie siebie jest podstawą nabywania umiejętności językowych. To właśnie ucho poddając analizie wszystkie parametry mowy (szybkość, płynność, poprawną wymowę) jest jednocześnie jej kontrolerem. Słuchanie siebie jest podstawą zdolności komunikacji. Niestety u większości dzieci autystycznych uwaga słuchowa jest zaburzona.
Nadwrażliwość na dźwięki a autyzm
Wiele autystycznych dzieci cierpi na nadwrażliwość na dźwięki, przy czym nadwrażliwość ta nie ogranicza się wyłącznie do narządu słuchu. Zarówno skóra jak i kości również przewodzą dźwięki.
Objawy nadwrażliwości na dźwięki:
- zasłanianie uszu rękoma
- impulsywne reakcje emocjonalne
- uporczywe powtarzanie wyrazów, piszczenie, mruczenie.
Skąd bierze się nadwrażliwość na dźwięki?
Przyczyna leży w tym jak słuchamy, a słuchamy nie tylko naszymi uszami, ale też całym naszym ciałem. Nasza skóra i kości są doskonałym przewodnikiem dźwięków. W przeciwieństwie do większości ludzi, osoby autystyczne wykorzystują do słuchania w zdecydowanej większości własne ciało. Dźwięki wychwytywane przez ciało nie są poddawane procesowi selekcji i filtracji. Oznacza to, że dźwięki w tle, niejako zbędne, nie są odrzucane. Dlatego więc większość osób autystycznych jest wręcz bombardowana dźwiękami, nie potrafi ich selekcjonować i filtrować. Poprawnie wykształcona uwaga słuchowa pozwala większości ludzi na filtrowanie dźwięków i redukcję ich intensywności.
Efekty terapii Tomatisa stosowanej w Autyzmie
Terapia słuchowa prof. A. Tomatisa pomaga redukować nadwrażliwość na dźwięki. Proces ten następuje stopniowo. Rodzice mówią, że obserwują stopniowo zmniejszający się niepokój dzieci spowodowany pewnymi dźwiękami. Jednocześnie zmniejsza się opór dziecka przed dotykiem i polepsza kontakt wzrokowy. Poprawiają się niektóre funkcje motoryczne. Opiekunowie zauważają zmiany w zwyczajach dziecka związanych ze snem i jedzeniem.
Rodzice dzieci autystycznych potwierdzają również, że stosowanie treningu słuchowego zwiększa skuteczność innych terapii. Mówią, że ich dzieci stają się bardziej obecne, bardziej świadome swojego otoczenia, a także poprawiają się ich relacje z innymi osobami. W wielu przypadkach zaobserwowano u dzieci poprawę wymowy i pozytywne zmiany w zachowaniu sprawiające, że zarówno życie samych dzieci, jak i ich rodziców staje się mniej trudne.
Poprawa komunikacji. Początkowo są to niewielkie zmiany, przy czym zawsze są lepsze i gorsze dni. Tendencje ku poprawie zauważa się u dziecka szczególnie, gdy analizuje się jego zachowanie z perspektywy miesiąca czy dwóch. Trzeba pamiętać, że system nerwowy potrzebuje czasu na zintegrowanie, rozpoznanie oraz wdrożenie zmian percepcyjnych i behawioralnych.
Większa elastyczność. Dzieci autystyczne często obawiają się zmian i trzymają bardzo sztywno pewnych reguł i zachowań. Obserwacje rodziców dzieci poddanych treningowi słuchowemu potwierdzają, że ich dzieci zaczęły stopniowo wykazywać więcej elastyczności. Redukcji uległy powtarzające się ruchy ciała oraz zachowania autuodestrukcyjne.
Efekty treningu słuchowego:
- lepsze radzenie sobie z hałasem, dźwiękami
- mniejszy strach przed dźwiękami
- lepsza orientacja w świecie zewnętrznym
- mniejsza ilość zachowań agresywnych
- większa umiejętność skupiania uwagi
- chęć interakcji z otoczeniem
- okazywanie czułości (chętniej się przytulają)
Terapia Tomatisa w autyzmie – podsumowanie
Terapia Tomatisa przynosi szereg pozytywnych skutków – redukuje nadwrażliwość na dźwięki, poprawia komunikację, ale też zwiększa skuteczność innych równolegle prowadzonych terapii. U każdego autyzm przybiera inną postać, zatem czas treningu słuchowego trzeba dostosować do potrzeb i możliwości konkretnego pacjenta. Czas trwania terapii będzie więc różny dla różnych dzieci i ustala go terapeuta, z zachowaniem zasad programowania i prowadzenia terapii według zaleceń Alfreda Tomatisa.
